فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
ذات زندگی اجتماعی، زیستن در کنار دیگران و معاشرت با مردم است. آنچه زندگی آدمی را شکل میدهد روابط میان انسانها است، از اعضای یک خانواده کوچک بگیرید تا اعضای جامعه جهانی این رابطه را تجربه میکنند(فتحی، ۱۳۸۴: 7). زندگی امروزی بشر روز به روز پیچیدهتر میشود و خطرات متعددی تندرستی و زندگی انسانها را تهدید میکند. رفتارها، عادات و روش زندگی از اهمیت بسیاری برخوردار است. شکی نیست که اکثر بیماریها علاوه بر علل بیولوژیکی، دارای علل اقتصادی، اجتماعی و رفتاری نیز میباشند. از این رو، نقش مهارتهای فردی و ارتباطی، به همراه مهارتهای خلاقیت و گفتگو در زندگی و در عصر حاضر بیشتراحساس میشود(فولادی، 1383: 24).
همانگونه که هیچ انسانی را نمیتوان بدون«شخصیت» محسوب کرد، به همان ترتیب هیچ انسانی را بدون عزتنفس یا حرمت خود[1] نمیتوان در نظر گرفت(سولیوان[2]، 1953). جامعهای که افراد آن از عزتنفس بالاتر برخوردارند، در مقابل انواع مشکلات و مسائل زندگی، تنیدگیهای روانشناختی، تهدیدها و حوادث ناگوار طبیعی و بیمارهای روانی مقاوم و پایدار خواهد بود و این امر شکوفایی استعدادهای نهفته، خلاقیت و پیشرفتهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. اکثر صاحب نظران برخورداری از عزتنفس را عامل مرکزی و اساسی سازگاری عاطفی و اجتماعی افراد میدانند(حسنزاده، 1378: 93). مککی و فانینگ[3](2000)، عزتنفس را به عنوان یک امر لازم هیجانی، مؤلفهای که برای بقای روانی ضروری است، توصیف کردهاند. آنان اظهار میدارند که بدون مقداری ارزش خود و به دنبال آن بسیاری از نیازهای اساسی که برآورده نمیشوند، زندگی ممکن است بسیار دردناک باشد(به نقل از صاحب الزمانی، 1388).
اضطراب اجتماعی(هراس اجتماعی[4])، یکی از انواع اختلالات اضطرابی است و امروزه توجه بسیاری از کارشناسان را به عنوان یک اختلال گسترده و قابل درمان، به خود جلب کرده است. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی طی تعاملات اجتماعیشان، تصورات منفی از خودشان دارند که به خاطر این تصورات، به طور ضعیفی عمل کرده و نشانههای اضطرابی را تجربه میکنند. این تصورات تحریف شده منفی از خود باعث کاهش کیفیت روابط و تجربه اضطراب در آنها میشود و با میزان تجارب اجتماعی ناراحت کننده در ارتباط است(طهماسبی، 1384).
انسان دنیای امروز، به لحاظ پیچیدگی‌های زندگی، وسعت و سرعت تغییرات با چالشهای فراوانی رو بهروست. از چالشها و بحران‌های مطرح میتوان به مواردی همچون چالش بین جهانی شدن و بومی ماندن، بحران جمعیت، بحران سلامتی و تغذیه، دگرگونی‌های فناوری و شرایط حرفهای، اثرات فناوری نوین ارتباطی بر مهارتهای اجتماعی و اخلاقیات، مشکلات خانوادگی، اشتغال والدین در بیرون از منزل و… اشاره کرد، هریک از این بحران‌ها مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد و رفتارهای اجتماعی و فردی آنها تحمیل میکند. بنابراین چگونگی رویارویی با مسائلی همچون مسائل فوق، و نیز تربیت انسانهای متعهد به خواستها، ارزشها، و آرمانهای جامعه، پیشبینیها و برنامهریزی‌های خاصی را می‌طلبد. در این راستا برنامه آموزش مهارتهای زندگی جزئی از یک برنامه گسترده جهانی است که برای بهبود وضعیت سلامت، بهداشت مدارس و بالا بردن قابلیتها و ظرفیتهای روانی- اجتماعی افراد برای مقابله با چالشها و مسائل روزمره زندگی با حمایت سازمانهای بینالمللی نظیر یونیسف و سازمان جهانی بهداشت طراحی گردیده و در نظامهای تربیتی اکثر کشورهای جهان به اجرا درآمده است(خسروی و همکاران، 1388).متخصصان علوم رفتاری معتقدند، یکی از مؤثرترین برنامههایی که به افراد کمک میکند تا زندگی بهتر و سالمتری داشته باشند، برنامه آموزش مهارتهای زندگی است(فلاح زاده، 1388).
به منظور توسعه، گسترش بهداشت جسمی و روانی و مقابله با برخی از مشکلات بهداشتی، طرح رابطان بهداشت با هدف جلب مشارکت مردمی و رفع مشکلات بهداشتی مناطق شهری و روستایی، بخصوص نواحی حاشیه شهرها در سطح کشور به اجرا درآمده و گامهای نخستین این رویکرد نتایج رضایت بخشی به همراه داشته است. اجرای این برنامه نه تنها وسیلهای برای دستیابی به اهداف بهداشتی است، بلکه زمینه ساز رسیدن به توسعه مداوم و پایدار در جوامع بشری است و به همین دلیل باید طرح رابطان را در چارچوبی گستردهتر از یک برنامه بهداشتی دید(فاتحی، 1388: 1).
تحقیق حاضر به بررسی تأثیر آموزش مهارت جرأتورزی بر اضطراب اجتماعی و عزتنفس رابطان بهداشتی میپردازد. بنابراین با توجه به نقش مهم رابطان بهداشت در توسعه بهداشت جسمی و روانی، توجه به این گروه و آموزش مهارتهای زندگی به آنان ضروری به نظر میرسد.
|
[شنبه 1399-01-09] [ 02:36:00 ق.ظ ]
|
