۳-۶-۱- متغیر وابسته
هویت ملی
تعریف نظری:
هویت ملی یا جامعه ای بالاترین سطح هویت جمعی در هر کشوری است و هویت یابی در این سطح(ملت) موجد هویتی جمعی و در نتیجه نوعی احساس خود جمعی است که هویت ملی خوانده میشود(woodward.2000.10).
در این تحقیق برگرفته از تحقیق شیخاوندی در بررسی مؤلفه‌های هویت ملی به عوامل همگرا یعنی عواملی که افراد و اعضای یک جامعه را به همدیگر پیوند می‌دهد، تأکید می‌کند. او عوامل همگرای فرهنگی سیاسی را تحت عناوین ذیل تقسیم‌بندی می‌کند:
ـ هم‌‌کشوری به مثابه عامل همگرایی وحدت سرزمین.
ـ هم‌زمانی (ساعت یکسان و مبداء تاریخی یکسان) به مثابه عامل همگرا.
ـ هم‌دولتی و هم‌قانونی مظهر تجلی برابری انتزاعی آماده ملت.
ـ هم‌زبانی و هم‌خطی، ملاط پیوند دهنده اقوام ایرانی.
ـ هم‌کیشی و هم‌آئینی.
ـ پول واحد عامل وحدت‌گرایی اقتصادی ـ فرهنگی.
ـ وحدت مقیاس‌های اندازه‌گیری.
ـ شناسنامه واحد شهروندان
ـ پرچم و سرود ملی تجلی نمادین یگانگی ملی(شیخاوندی، ۱۳۸۰: ۶۵-۶۲).
تعریف عملیاتی:
هویت ملی در این تحقیق شامل ۷ طبقه است:
۱)بعد اجتماعی: این بعد منوط به برقراری روابط دوستانه و عاطفی است زیرا پایه هرگونه نظم اجتماعی حتی در جوامع مدرن عاطفی است و این امر ریشه در وابستگی عاطفی به جمع و روابط عاطفی در جوامع دارد.(چلپی- ۱۳۷۶: ۱۵۷)که با پنج سوال مورد سنجش قرار گرفته است
۱- هر فرد ایرانی با هر قومیتی را به عنوان هم وطن قبول دارم
۲-جامعه ملی ایرانی مهمترین جامعه در کشور است
۳- از اینکه عضوی از جامعه ملی ایران هستم احساس خوبی دارم
۴- در انجام کارم نسبت به کشورم احساس مسولیت می کنم
۵- از اینکه در کشور ایران زندگی می کنم احساس آرامش می کنم.
۲)بعد تاریخی: آگاهی مشترک افراد جامعه از گذشته تاریخی و احساس دلبستگی به ان و احساس هویت تاریخی و هم تاریخی پنداری (معمار- ۱۳۷۸ :۱۷ ) که با پنج سوال مورد سنجش قرار گرفته است :
۱- در تاریخ ما افرادی هستند که می توان به آنها افتخار کرد
۲- کوروش مایه افتخار من است
۳- سلسله قاجار از نالایق ترین حکومتها در تاریخ ایران است
۴- امیر کبیر فردی تاثیر گذار در تاریخ ایران است.
۵- به آثار تاریخی همچون طاق بستان و کتیبه بیستون علاقه مندم
۳) بعد جغرافیایی: دلبستگی و تعلق خاطر به سرزمین مادری که با مرزهای معین مشخص شده و دارای شاخصهای مثل آمادگی برای دفاع از سرزمین در زمان بروز خطر یا ارجحیت زندگی در کشور خود نسبت به سایر نقاط جهان است.(همان-۳۴۸) که با پنج سوال مورد سنجش قرار گرفته است:
۱- سرزمین ایران سرزمینی عادی مثل دیگر نقاط دنیا نیست بلکه خاکش طلاست
۲- ایران کشوری است که در آن به سعادت معنوی و مادی می رسم.
۳- خود را مدیون این آب و خاک می دانم.
۴- اگر ایران مورد تهاجم نظامی قرار گیرد از آن دفاع خواهم کرد.
۵- اگر حتی شرایط زندگی بهتری در خارج از ایران داشته باشم در ایران می مانم
۴)بعد سیاسی : تعلق به یک واحد سیاسی به عنوان عنصر ملی مستلزم تعلق به دولت – نظام سیاسی و ارزشهای مشروعیت بخش حکومت در هویت ملی است(شیخاوندی-۱۳۷۸ :۴۱) که با هشت سوال مورد سنجش قرار گرفته است:
۱- نظام جمهوری اسلامی کشور را به توسعه اقتصادی و سیاسی و اجتماعی می رساند.
۲- هدفمند کردن یارانه ها باعث کم شدن مشکلات کشور می شود.
۳- نظام جمهوری اسلامی سیاستهای مقتدرانه و مستقلی دارد.