• اختیارات بدیعی (۱۷۱۰و)

انصاری شیرازی، علی بن حسین-مولف/متطبب، محمد بن احمد،قرن ‎۹ق.-کاتب

 

  • پاتولوژی = العلل و الامراض = علم الامراض(۸۷۴۹)

تنکابنی، حسن بن ابوالحسن-مولف/متطبب تفرشی، محسن-کاتب

 

  • طبیعیات (رساله در ـ)(۱۴/۱۰۶۷۹)

حسینی موسوی متطبب، حسن‌حسینی موسوی متطبب، حسن-کاتب
۴-۲-۷٫تفصیل تألیفات
داده های این فصل عبارتند از موضوعاتِ خُرد شامل اختلاجِ اعضا(از منظر علوم غریبه و طب) و بیماری‌های اپیدمیک(مثل وبا و طاعون) و بیماری‌های اطفال و زنان و خواص الاشیاء و تأثیر فواکه و باهیه و..
برای ورود به توصیف کتابشناسی و نسخه شناسی ابتدا لازم است اشاره شود که مطالب این پایان‌نامه از درهمکرد و نقد و بررسی و توضیح اطلاعات حدود۲۰۰۰عنوان نسخه خطی موجود در سه جلد فهرست موضوع طب کتابخانه آستان قدس رضوی(یعنی جلد۱۹ – جلد ۹ کتب اهدایی مقام معظم رهبری- مجلد اخیر(در حال تدوین) و همچنین فهرست مجدد حدود ۱۳ عنوان نسخه خطی فهرست نشده بدست آمده است. در اینجا برای اینکه مطلبی از قلم نیفتد ‌ناچار شدم اطلاعات کتابشناسی (شامل عنوان و زبان و مولف و آغاز و انجام و ابواب و فصول) و نسخه شناسی (شامل خط و کاتب و تاریخ تحریر و گاهی انجامه کاتب و ضمائم و کاغذ و گاهی جلد و یادداشتها) نسخه ها را هرچند بصورت خلاصه ذکر و مطالب و توضیحات اضافی را حذف و اشتباهات و اغلاط فاحش را تصحیح و به ذکر مهمترین مؤلفان و کاتبان و کتب خطی بسنده کنم:
آتشک(رساله در-)=آبله (۴۲۰۳۸) (فارسی)
مؤلف: عمادالدین محمودبن مسعود بن محمود شیرازی (زنده در ۹۷۹یا ۹۷۷ق.)
وی در شیراز زیردست پدرش که پزشک ماهری بود پرورش یافت ، روزگاری پزشک امیر عبدالله خان ، استاجلو حاکم شروان بود ، بعد به دربار تهماسب (۹۳۰-۹۸۴ق.) رفت ، ۲۰سال هم درهند بود ، در دربار پادشاه اوده جای یافته است ، تاریخ فوت وی شاید د ردهه یکم شده یازدهم باشد ، تألیف شده سال ۹۷۷ق. درمشهدالرضا ، برای پادشاهی که نام او را نبرده است ، ار امیر بهاء الدوله نوربخشی و از پزشکان یونان و میرزا شرف الدین حسن(حسین ) نام برده شده است ، در ۴ فصل ۱- حدود و نامهای آتشک و طرق حدوث آن ۲- علامات ۳- اسباب ۴- معالجات وخاتمه در طلایی که برای درمان جرب بسیار مفید است .
آغاز: «بسمله،الحمدلله المحمود فی کل فعاله … اما بعد چون مرضی که معروف به آتشک است .»
انجام: «در آتشک وادویه او نیز همان شیوه مسلوک شده است و اتفاقاً مجموع اهل خیرت تجربه برآن اتفاق کرده است قد تم الرساله بعون الملک الوهاب.»
مذیل است به ۵/۱۵ ورق حاوی منقولاتی از حکیم یوسفی در دفع آبده فرنگ و دیگر امراض و خلاصه فی کتاب طب البعا ومنقو لاتب از مرکبات شفایی و دارای حواشی طبی .
نستعلیق ۲۳سطری، کاتب: نامعلوم، تاریخ تحریر:قرن ۱۳ق.، کاغذ:نخودی آهارمهره، ۱۱گ۲۲×۱۳،عناوین به شنگرف، روی برخی عبارات خطی به شنگرف کشیده شده، جلد:تیماج قهوه ای، وقفی سردار کل یارمحمد خان افشار۲۰خرداد ۱۳۳۲٫
الآجال (رساله ـ ) (۳۷۷۴۳) (عربی)
مؤلف: قطب‌الدین محمود بن مسعود شیرازی ( ـ ۷۱۰ق.)
رساله‌ای است مختصر در امر آجال(اَجل‌ها) و فواید آن، که از شرح قطب‌الدین شیرازی بر قانون ابن سینا ـ پایان تعلیم ثالث ـ انتخاب شده است.
آغاز: «قوله فهذه هی الآجال الطبیعیه فان قلت الاجل الطبیعی هل یزید و ینقص ام لا قلت لِحنین رساله فی امرالاجال»
انجام: «و هیهنا آجال اخترامیه غیرها و هی اخری من شرح القطب الشیرازی علی کلیات القانون»
نستعلیق ۲۰ سطری، تاریخ تحریر: قرن ۱۲ق.، کاغذ: نخودی آهار مهره، ۲گ ۵/۱۸×۱۲، روی برخی عبارات به شنگرف خط کشیده شده، جلد: تیماج ضربی، اهدایی مقام معظم رهبری در مهر ۱۳۸۶٫
آداب معاشرت (رساله در-) (۳۹۸۶۱) (فارسی)
مؤلف: محمد حسین حکیم بن محمد شفیع طبیب اصفهانی مشهدی
کتابی است طبی درمورد روابط زناشویی ، مولف درمقدمه یادآور می شود که برای اعمال زناشویی باید از قواعد و قانون آن پیروی کرد وبه ذکر منافع و مضرات عمل زناشویی به استناد روایات و همچنین تحفه المؤمنین حکیم محمد مومن مرتضی قلی خان شاملو ، چشمه زندگانی (ظاهراً از محمد هادی بن صالح شیرازی قرن ۱۲ق. ، مرعشی ۲۹/۱۱۲-۱۱۰زهرالربیع ،طب الائمه ، و اشعار فارسی و مسائل طبی در این زمینه می کند.
آغاز: «بسملـه،الحمد لله الذی حرص الالف علی الباء وصلی الله علی محمد و آله النجباء الاصفیاء چنین گوید اقل الخلیقه بل لاشیء فی الحقیقه بنده محتاج محمد حسین … اصفهانی الاصل مشهدی المسکن که العلم علمان علم الابدان و علم الادیان … از جمله ضروریات علم مباشرب زنان… .»
انجام: « تاختن معشوقان خطایی بدن را از ختنه گاه لذت وافر حاصل گردد وازخود رفتن ناظر و منظور را دربستر آیینه بظهور آید و لاحول ولاقوه الا بالله العلی العظیم وصلی الله علی خیزه الوری و آله مصابیح الدجی و ائمه الهدی تم .»
نسخ مختلف سطری، کاتب:نامعلوم، تاریخ تحریر:قرن ۱۲ق.، کاغذ:نخودی آهارمهره،۲۶گ۵/۱۶×۸،عناوین به شنگرف،روی برخی عبارات به شنگرف،فواصل عبارات با گوی شنگرفی ، اوراق میانی جداشده است و بعضا رطوبتی، جلد: تیماج قهوه ای ، وقفی محمد اکبر هاشم نیا ، ۲۳/۲/۱۳۸۸٫
اِثنی عشریه = علاج وبا (۳۶۴۷۴) (فارسی)
مؤلف: سید ابوالقاسم بن محمدباقر بن محمد بن باقر حسینی طبیب شیرازی[۵] (ـ قرن ۱۳ق.)
رساله‌ای است در درمان وبا مشتمل بر دوازده فصل و خاتمه.
ظاهراً رساله در صفر ۱۲۶۵ تألیف شده و تاکنون چاپ نشده است.
آغاز: «بسمله. بعد از حمد و سپاس نامتناهی الهی و صلوات بر بهترین موجودات»
انجام: «امیدوار از حضرت ربّ الارباب چنان است که ناظرین این رساله بعد از دقت در ملاحظه در
معالجه این مرض بر بصیرت باشند»

 

 
 
 
موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت