دانشگاه آزاد اسلامی

پردیس علوم و تحقیقات (هرمزگان)

 

 

پایان نامه درجه کارشناسی ارشد (M.A)

رشته: روانشناسی

گرایش: بالینی

 

عنوان :

اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) بر کیفیت زندگی، استرس ادراک شده و بهزیستی روان شناختی بیماران قلبی–عروقی

 

 

استاد راهنما :

دکتر کبری حاجی علیزاده

 

تابستان 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                             صفحه

چکیده

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1-مقدمه

2-1-بیان مسأله

3-1-اهمیت و ضرورت تحقیق

4-1-اهداف تحقیق

5-1- سوالات تحقیق………………………………

6-1-فرضیه‌های تحقیق

7-1-متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………..

8-1-تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها…………………………..

1-8-1-تعاریف مفهومی

2-8-1-تعاریف عملیاتی

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه

2-2- مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………

1-2-2-بیماری قلبی……………………………………………………………………………………………………..

1-1-2-2-عوامل خطرزا………………………………………………………………………………………………..

1-1-1-2-2-سابقه خانوادگی………………………………………………………………………………………….

2-1-1-2-2-جنسیت……………………………………………………………………………………………………

3-1-1-2-2-سن…………………………………………………………………………………………………………

4-1-1-2-2-سیگار………………………………………………………………………………………………………

5-1-1-2-2-فشارخون بالا…………………………………………………………………………………………….

6-1-1-2-2-عدم فعالیت بدنی……………………………………………………………………………………….

7-1-1-2-2-بیماری قند………………………………………………………………………………………………..

8-1-1-2-2-چاقی………………………………………………………………………………………………………

9-1-1-2-2-تنش های روانی(استرس)……………………………………………………………………………..

2-1-2-2-پیامدهای بیماری قلبی……………………………………………………………………………………..

1-2-1-2-2-افسردگی………………………………………………………………………………………………….

2-2-1-2-2-استرس…………………………………………………………………………………………………….

3-2-1-2-2-ترس و اضطراب………………………………………………………………………………………..

4-2-1-2-2-خشم……………………………………………………………………………………………………….

3-1-2-2-روش های درمان…………………………………………………………………………………………..

2-2-2-کیفیت زندگی ………………………………………………………………………………………………….

1-2-2-2-تعاریف کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………….

2-2-2-2-ویژگی های کیفیت زندگی……………………………………………………………………………….

3-2-2-2-ابعاد کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………

1-3-2-2-2-بعد فیزیکی……………………………………………………………………………………………….

2-3-2-2-2-بعد اجتماعی …………………………………………………………………………………………….

3-3-2-2-2-بعد روانی ………………………………………………………………………………………………..

4-3-2-2-2-بعد جسمی……………………………………………………………………………………………….

5-3-2-2-2-بعد روحی ……………………………………………………………………………………………….

6-3-2-2-2-بعد محیطی ………………………………………………………………………………………………

4-2-2-2-شاخص‌های کیفیت زندگی ………………………………………………………………………………

5-2-2-2-خانواده و کیفیت زندگی………………………………………………………………………………..

3-2-2- بهزیستی روانشناختی ……………………………………………………………………………………….

1-3-2-2-تعریف بهزیستی روانشناختی…………………………………………………………………………….

2-3-2-2-مولفه های بهزیستی روانی………………………………………………………………………………..

3-3-2-2-نظریات در خصوص بهزیستی روانی………………………………………………………………….

1-3-3-2-2-نظریه ریف……………………………………………………………………………………………….

2-3-3-2-2-نظریه فرانکل ……………………………………………………………………………………………

3-3-3-2-2- نظریه ویسینگ و وان دان …………………………………………………………………………..

4-2-2- استرس ادراک شده……………………………………………………………………………………………

1-4-2-2-تعریف استرس………………………………………………………………………………………………

2-4-2-2-اثرات  استرس ……………………………………………………………………………………………..

3-4-2-2- عوامل مؤثر در بروز استرس…………………………………………………………………………….

4-4-2-2-منابع استرس…………………………………………………………………………………………………

5-4-2-2-علائم استرس………………………………………………………………………………………………..

1-5-4-2-2-علائم جسمانی…………………………………………………………………………………………..

2-5-4-2-2-علائم روانی و رفتاری…………………………………………………………………………………

6-4-2-2-نظریه های استرس………………………………………………………………………………………….

1-6-4-2-2-نظریه روانکاوی…………………………………………………………………………………………

2-6-4-2-2-نظریه ضعف جسمانی………………………………………………………………………………….

3-6-4-2-2-نظریه تکوین و تعادل خودکار……………………………………………………………………….

4-6-4-2-2-نظریه پردازش اطلاعات……………………………………………………………………………….

7-4-2-2-نقش استرس در بروز بیماری ها………………………………………………………………………..

5-2-2-ذهن آگاهی……………………………………………………………………………………………………..

1-5-2-2-تعریف ذهن آگاهی………………………………………………………………………………………..

2-5-2-2-کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی …………………………………………………………………..

3-2- پیشینه ادبیات………………………………………………………………………………………………………

فصل سوم: روش تحقیق

1-3-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………

2-3-روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………..

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………….

4-3-برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………..

5-3-ابزار گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………..

1-5-3 -پرسشنامه SF-36 ………………………………………………………………………………………….

2-5-3- پرسشنامه بهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………

3-5-3-مقیاس استرس ادراک شده……………………………………………………………………………………

6-3- شیوه اجرا…………………………………………………………………………………………………………..

7-3-تکنیک های کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی…………………………………………………………..

1-7-3-تکنیک تنفس……………………………………………………………………………………………………

2-7-3- تنفس شکمی (دیافراگمی)………………………………………………………………………………….

3-7-3-تکنیک تفکر نشسته(مراقبه)………………………………………………………………………………….

4-7-3-تکنیک اسکن بدن (بررسی بدن)……………………………………………………………………………

5-7-3-تکنیک پیاده روی متفکرانه……………………………………………………………………………………

6-7-3-تکنیک یوگا……………………………………………………………………………………………………..

8-3-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………..

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری داده ها

4-1-مقدمه

4-2-تحلیل توصیفی داده ها

4-3-تحلیل استنباطی داده‌ها  (آزمون فرضیه ها)

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- خلاصه ای از نتایج پژوهش

1-5-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………

2-5-خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………

3-5- نتیجه گیری و بحث………………………………………………………………………………………………

4-5-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………….

5-5-محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………

6-5-پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………

الف- منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………..

ب- منابع لاتین……………………………………..

چکیده لاتین

 

فهرست جداول

عنوان                                             صفحه

جدول 1-2: تعاریف ذهن آگاهی……………………………………………………………………………………..

جدول 1-3: تحلیل آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس­ها SF-36 در نمونه ایرانی……………………………..

جدول 2-3: برنامه تمرین هشت هفته ای آموزش ذهن آگاهی ………………………………………………..

جدول 1-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر جنسیت( مرد – زن )…….

جدول 2-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر سن…………………………..

جدول 3-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر وضعیت تاهل………………

جدول4-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر میزان تحصیلات……………

جدول 5-4: توزیع فراوانی متغیر شغل در نمونه آماری مورد مطالعه………………………………………….

جدول 6-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر محل سکونت………………

جدول 7-4: توزیع فراوانی و درصدی بیماران مورد مطالعه به تفکیک وضعیت  گروهی………………..

جدول8-4: میانگین و انحراف معیار نمرات بیماران در پیش آزمون و پس آزمون برای کیفیت زندگی..

جدول9-4: میانگین و انحراف معیار نمرات بیماران در پیش آزمون و پس آزمون برای متغیر بهزیستی روانشناختی

جدول10-4: میانگین و انحراف معیار نمرات بیماران در پیش آزمون و پس آزمون برای متغیر استرس ادراک شده

جدول11-4: نتایج تحلیل واریانس یک طرفه  نمرات بهزیستی روانشناختی در گروه آزمایش و کنترل.

جدول12-4: نتایج تحلیل واریانس یک طرفه نمرات کیفیت زندگی در  دو گروه آزمایش و کنترل……

جدول13-4: نتایج تحلیل واریانس یک طرفه  نمرات استرس ادراک شده در گروه آزمایش و کنترل….

 

فهرست نمودارها

عنوان                                             صفحه

 

نمودار 1-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر جنسیت ( مرد – زن )……………….

نمودار 2-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر سن……………………………………….

نمودار 3-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر سن……………………………………….

نمودار 4-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر میزان تحصیلات……………………….

نمودار5-4: نمودار ستونی توزیع فراوانی متغیر شغل در نمونه آماری مورد مطالعه…………………………

نمودار 6-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب متغیر محل سکونت…………………………..

نمودار 7-4: نمایش درصدی بیماران مورد مطالعه بر حسب وضعیت  گروهی(آزمایش و کنترل)……..

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه            

بیماری های قلب و عروق از علل اصلی مرگ و میر در جهان به شمار می رود. در کشورهای پیشرفته سالیانه 50 درصد مرگ ها یا5 میلیون از 12 میلیون مرگ از بیماری های قلبی-عروقی ناشی می شود(بکسندال[1]، 2000 ). علت اصلی 15 تا 25 درصد مرگ ها در کشورهای گسترش نیافته ناشی از بیماری های قلبی است(عالی نژاد، 1376). بیماری قلبی- عروقی شایع ترین بیماری های جدی در جوامع توسعه یافته را تشکیل می دهند و شیوع آن در کشورهای در حال توسعه به سرعت در حال افزایش است. اگرچه میزان مرگ به علت بیماری کرونری از حداکثر خود درسال 1965 به میزان دو سوم کاهش یافته اما در طی چهار دهه گذشته در ایالات متحده هم چنان بیماری قلبی-عروقی شایع ترین علت مرگ بوده و مسئول 40 درصد از تمام موارد مرگ در هر سال محسوب می شود. تقریبا یک چهارم از این موارد مرگ ناگهانی است(خدایی، 1388).  از آنجا که قلب یکی از مهمترین و حساس ترین اعضای بدن آدمی است، آسیب به آن بر وضعیت روحی و روانی فرد تأثیر نامطلوب می گذارد.  عدم توجه به استرس ها و واکنش های روانی مبتلایان، سبب توسعه بیماری آنان می گردد (براسکوت، بنسچوب، گودی و همکاران[2]، 1994). افسردگی، اضطراب، یا انکار بیش از اندازه، روند بهبود بیماری را به تاخیر می اندازد. همچنین آن دسته از بیماران قلبی که دچار اضطراب واسترس شدید باشند، با احتمال بیشتری به مشکلات بعدی مبتلا می شوند و نیز احتمال مرگ آنان در ماه های اول، از کسانی که استرس کمتری دارند، بیشتر می شود(بشارت، 1387).  بنابراین از جمله مسائل مهمی که بیماران قلبـی با آن مواجـه هستند مشـکلات روحـی و روانـی آنهـاست، که بایـد حالتهـای روحی آنهـا را شناختـه و در کاهـش ناراحتی ناشی از آن اقدام کرد، بطوری که عدم توجه به استرس ها و واکنش های روانی مبتلایان سبب وسعت بیماری آنان می گردد (رحیمی، 1379). استرس روزمره زندگی به تدریج سیستم ایمنی راتضعیف کرده، وفرد را دچار انواع بیماری های جسمی و روانی می سازد(لازاروس وفولکمن، 1984 ؛به نقل ازبشارت، 1387).

یکی از متغیرهای تاثیرگذار بر این بیماری، کیفیت زندگی می باشد. اندازه گیری کیفیت زندگی به عنوان یک بحث علمی درسالهای اخیر توجه افراد زیادی را به خود معطوف کرده است. این واقعیت، همواره به عنوان یک پیامد نهایی در مطالعات بالینی، مداخلات و مراقبت های بهداشتی مدنظر می باشد(مکوندی و زمانی،1389). به طور کلی کیفیت زندگی از واژه هایی است که تعریف مشخص و یکسانی ندارد؛ اگر چه مردم به شکل غریزی معنای آن را به راحتی درک می کنند. نظریات متفاوتی در مورد کیفیت زندگی وجود دارد. اغلب صاحبنظران در این زمینه توافق دارند که کیفیت زندگی جنبه های مثبت و منفی زندگی را در کنار یکدیگر در نظر میگیرد و چند بعد دارد. از طرفی آن را یک مفهوم ذهنی و پویا قلمداد می­نمایند(مکوندی و زمانی،1389).

بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ، سیستم ارزشی که در آن زندگی می کنند، اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت هایشان است. پس موضوعی کاملا فًردی بوده و توسط دیگران قابل مشاهده نیست و بر درک افراد از جنبه های مختلف زندگی استوار است.

محققان معتقدند که بررسی کیفیت زندگی و تلاش برای ارتقای آن نقش مهمی در سلامت زندگی فردی و اجتماعی افراد خواهد داشت(مکوندی و زمانی،1389). کیفیت زندگی موضوعی چند بعدی و پیچیده دارد و دربرگیرنده عوامل عینی وذهنی است و ارزیابی فرد در مورد رفاه و آسایش در جنبه های مهم زندگی را مورد توجه قر ار می دهد. ویژگی مهم کیفیت زندگی که مورد توافق اغلب صاحب نظران علوم اجتماعی است، شامل چند بعدی بودن، ذهنی بودن و پویا بودن آن است. در مطالعات مختلف، مولفه های متنوعی از کیفیت زندگی را در نظر گرفته اند همچون موقعیت سلا مت عمومی، قابلیت کارکردی، کارکردهای عاطفی، میزان احساس خوشبختی، رضایت از زندگی، شادکامی، میزان هوشیاری، میزان نشانگان فعالیت های اجتماعی، ایفای مناسب عملکرد جنسی، میزان حافظه، موقعیت های مالی و شغلی (پروتکین،2002).

دیگر متغیر مورد بررسی در این پژوهش بهزیستی روانشناختی می باشد. دینر(1984، برگرفته از بنکه و مک درمید، 2000 ) معتقد است که بهزیستی روانی، همانند ادراکاتی از عاطفه و بهزیستی  معنوی و نیز اندازه­گیری­های عینی، نظیر راهنماهای سلامتی جسمانی ( فشار خون و…)، می­تواند با ارزیابی های ذهنی افراد از تجارب خودشان  سنجیده شود. احساس بهزیستی دارای مولفه های عاطفی و مولفه های شناختی است. افراد با احساس بهزیستی بالا هیجانات مثبت راتجربه می کنندو از حوادث و وقایع پیرامون خودارزیابی مثبتی دارند؛درحالی که افرادبا احساس بهزیستی پایین ، حوادث و وقایع زندگی شان را نامطلوب ارزیابی کرده، بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می کنند؛ بر این اساس ، از آنجا که بهزیستی درونی و ذهنی، شامل ارزش های شناختی افراد از زندگی ­شان می­شود و مردم و شرایط­شان را بسته به انتظارات، ارزش­ها و تجربیات قبلی­شان ارزش گذاری می­کنند،پژوش گران هم درارزیابی ها باید تفکرات افراد و احساسات­شان را مورد بررسی کنند( دینر و لوکاس،2000).

برای دانلود متن کامل پایان نامه کلیک کنید