دانشگاه مازندران

دانشکده علوم اقتصادی و اداری

پایان­نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی

 

بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش در شرکت توزیع برق منطقه­ای شهراصفهان

  

استاد راهنما

دکتر رحمت­اله قلی­پور

 

استاد مشاور

دکتر حسنعلی آقاجانی

زمستان 1390

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

فرهنگ اشاره به دانش اعضای یک گروه معین دارد که تصور می شود کم و بیش مشترک است. فرهنگ فعالیت های موسوم به فعالیت های تکراری و غیر تکراری اعضای فرهنگ را تحت تأثیر قرار داده، درون آن ها رسوخ کرده و به آن ها شکل می دهد. تسهیم دانش نیز به عقاید جمعی یا عادات اخلاقی مربوط به توسعه­ی آموزش در میان افراد و یا واحدهای درون و برون سازمان بر می­گردد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش در شرکت توزیع برق منطقه­ای شهر اصفهان می باشد.

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی می باشد؛ جامعه آماری مورد مطالعه کلیه کارکنان شرکت توزیع برق منطقه­ای شهر اصفهان شامل 290 نفر می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه­بندی احتمالی تعداد 165 نفر از کارکنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، در این پژوهش از دو پرسش­نامه فرهنگ سازمانی دنیسون و مدیریت دانش لین و لی استفاده شده است. روایی پرسشنامه از طریق روایی صوری و سازه مورد تأیید قرار گرفت و آلفای کرونباخ برای پایایی کل پرسشنامه 889/0 محاسبه گردید. در پژوهش حاضر با استفاده از روشهای آمار توصیفی(جداول توزیع فراوانی مطلق، میانگین) و آزمون های آمار استنباطی(t تک نمونه ای و آزمون فریدمن) بوسیله نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی یافته های جانبی پژوهش پرداخته شد. همچنین با استفاده از متدولوژی ساختار یافته خطی بوسیله نرم­افزار LISREL فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفته اند.

نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ مشارکتی با ضریب 31 درصد، فرهنگ سازگاری با 25 درصد، فرهنگ انطباق­پذیری با 22 درصد و فرهنگ ماموریتی نیز با 21 درصد بر تسهیم دانش تاثیر­ داشته­اند. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که فرهنگ سازگاری با میانگین 2.64 دارای بالاترین رتبه و فرهنگ مشارکتی با میانگین 2.34 دارای پایین ترین رتبه در نمونه مورد بررسی می باشند.

 

کلید واژه ها: فرهنگ سازمانی، فرهنگ مشارکتی، فرهنگ سازگاری، فرهنگ انطباق پذیری، فرهنگ مأموریتی، تسهیم دانش.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                     صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه ………………………………………… 1

1-1- شرح و بیان مسأله پژوهش……………………… 2

1-2- اهمیت و ارزش پژوهش ………………………… 4

1-3- اهـداف پژوهش………………………………. 5

1-4- فـرضیه های پژوهش…………………………… 6

1-5- قلمرو پژوهش……………………………….. 6

1-6- تعریف مفاهیم و وا‍‍‍ژه ها……………………… 7

1-6-1- تعریف نظری مفاهیم و واژه ها……………….. 7

1-6-2-  تعریف عملیاتی مفاهیم و واژه ها  ………….. 7

خلاصه………………………………………….. 8

 

فصل دوم:ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه ………………………………………… 9

2-1- مروری بر ادبیات فرهنگ سازمانی ………………. 10

2-1-1- تعریف فرهنگ سازمانی ……………………… 10

2-1-2- اهمیت فرهنگ سازمانی ……………………… 11

2-1-3- مدل های فرهنگ سازمانی ……………………. 12

2-1-4- گونه شناسی های فرهنگ سازمانی ……………… 13

2-1-4-1- گونه شناسی هریسون (1972) و هندی (1978) ……. 13

2-1-4-2- گونه شناسی دیل و کندی (1982 )…………….. 14

2-1-4-3- گونه شناسی کوئین (1988)………………….. 15

2-1-4-4- گونه شناسی دشپاند ( 1993)………………… 16

2-1-4-5- گونه شناسی اشنایدر (1994)………………… 17

2-1-4-6-  گونه شناسی ساننفیلد (1373)………………. 19

2-1-4-7- گونه شناسی هلریگل و اسلوکام (1994)………… 19

عنوان                                                     صفحه

2-1-4-8- گونه شناسی ریچارد ال دفت (1998)…………… 20

2-1-4-9- گونه شناسی کوئین و کامرون (1999)………….. 21

2-1-4-10- گونه شناسی دشپاند و فارلی (2004)…………. 23

2-1-4-11- گونه شناسی دنیسون (2008)………………… 24

2-1-5- مقایسه گونه شناسی های فرهنگ سازمانی  ………. 27

2-1-6-  چارچوب ارزش های رقابتی برای دسته بندی انواع فرهنگ سازمانی   29

2-1-6-1- موقعیت اول ( میزان کنترل شدید و کانون توجه داخلی )    31

2-1-6-2- موقعیت دوم (میزان کنترل شدید و کانون توجه خارجی) 32

2-1-6-3- موقعیت سوم ( میزان انعطاف پذیری بالا و کانون توجه داخلی )   33

2-1-6-4- موقعیت چهارم ( انعطاف پذیری بالا و کانون توجه خارجی)   34

2-2- مدیریت دانش……………………………….. 36

2-2-1- مفهوم داده، اطلاعات و دانش ………………… 36

2-2-1-1- داده …………………………………. 36

2-2-1-2- اطلاعات  ………………………………. 37

2-2-1-3- دانش …………………………………. 37

2-2-2- مفهوم مدیریت دانش………………………… 38

2-2-2-1- تعاریف مدیریت دانش …………………….. 38

2-2-3- اهمیت مدیریت دانش ……………………….. 40

2-2-4- خصوصیات دانش ……………………………. 41

2-2-4-1-  انواع دانش …………………………… 42

2-2-5- مدل های مدیریت دانش ……………………… 43

2-2-5-1- مدل ادل و گراسیون (1998) ………………… 43

2-2-5-2- مدل نیومن (1999) ……………………….. 44

2-2-5-3- مدل هیسیگ (2000) ………………………… 45

2-2-5-4- مدل مارک و مک الروی (2002) ………………. 46

2-2-5-5- مدل گلد و همکاران (2001) ………………… 46

2-2-5-6- مدل چن و چانگ (2009)…………………….. 47

2-2-6- مقدمات(توانمند سازهای) بکارگیری مدیریت دانش…. 49

عنوان                                                     صفحه

2-2-6-1- مدیریت………………………………… 49

2-2-6-2- فرهنگ…………………………………. 49

2-2-6-3- ساختار سازمانی…………………………. 50

2-2-6-4-  تکنولوژی اطلاعات……………………….. 50

2-2-7- پیامدهای (مزایای) بکارگیری مدیریت دانش …….. 51

2-2-8- تسهیم دانش………………………………. 51

2-2-8-1- موانع تسهیم دانش……………………….. 52

2-2-8-1-1- موانع بالقوه فردی   ………………….. 53

2-2-8-1-2- موانع بالقوه سازمانی………………….. 54

2-2-8-1-3- موانع بالقوه تکنولوژی…………………. 55

2-2-8-2- تسهیم دانش و نگرش کارکنان ………………. 57

2-3- اثر فرهنگ سازمانی بر مدیریت دانش…………….. 59

2-3-1-  فرهنگ به عنوان یکی از نتایج مدیریت دانش……. 61

2-3-2- فرهنگ تسهیم دانش…………………………. 62

2-4- پیشینه پژوهش………………………………. 64

2-4-1- تحقیقات داخلی……………………………. 64

2-4-2- تحقیقات خارجی …………………………… 65

2-5-  جمع­بندی برسی نظری  ………………………………………………………………………………………………………………………68

خلاصه………………………………………….. 68

فصل سوم:روش پژوهش

مقدمه…………………………………………. 69

3-1- روش تحقیق…………………………………. 71

3-2- جامعه آماری……………………………….. 71

3-3- حجم نمونه و روش نمونه­گیری ………………….. 71

3-4- روش گردآوری اطلاعات ………………………… 72

3-5- اعتبار و قابلیت اعتماد یا روایی و پایایی پرسشنامه 75

3-5-1- تعیین روایی (اعتبار) …………………….. 75

3-5-2- تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) ……………… 75

عنوان                                                     صفحه

3-6- روش­های تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق ………….. 76

خلاصه …………………………………………. 78

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه…………………………………………. 78

4-1- تحلیل توصیفی داده­ها………………………… 79

4-1-1- مطالعات جمعیت شناختی نمونه مورد مطالعه……… 79

4-1-1-1-  وضعیت پاسخ دهندگان از نظر جنسیت…………. 79

4-1-1-2-  وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سن……………. 80

4-1-1-3-  وضعیت پاسخ دهندگان از نظر تحصیلات………… 81

4-1-1-4-  وضعیت پاسخ دهندگان از نظر تأهل………….. 82

4-2- تحلیل استنباطی داده­ها………………………. 83

4-2-1- مدل های اندازه­گیری……………………….. 83

4-2-1-1- مدل اندازه­گیری فرهنگ سازمانی…………….. 83

4-2-1-2- مدل اندازه­گیری تسهیم دانش……………….. 87

4-2-2- همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته………… 89

4-2-2- 1- همبستگی بین فرهنگ مشارکتی و تسهیم دانش ….. 89

4-2-2- 2- همبستگی بین فرهنگ سازگاری و تسهیم دانش ….. 89

4-2-2- 3- همبستگی بین فرهنگ انطباق پذیری و تسهیم دانش 90

4-2-2- 4- همبستگی بین فرهنگ مأموریتی و تسهیم دانش …. 91

4-2-3- تأیید مدل مفهومی تحقیق با استفاده از مدل معادلات ساختاری 91

4-2-4- آزمون فرضیات تحقیق با استفاده از مدل نهایی روابط ساختار یافته خطی       96

4-2-4-1- فرضیه فرعی(1-1)، فرهنگ مشارکتی بر تسهیم دانش تأثیر معناداری دارد.  96

4-2-4-2- فرضیه فرعی(1-2)، فرهنگ سازگاری بر تسهیم دانش تأثیر معناداری دارد.  96

4-2-4-3- فرضیه فرعی(1-3)، فرهنگ انطباق پذیری  بر تسهیم دانش تأثیر معناداری دارد.  …97

4-2-4-4- فرضیه فرعی(1-4)، فرهنگ مأموریتی بر تسهیم دانش تأثیر معناداری دارد.  …97

4-2-5- آزمون میانگین یک جامعه…………………… …98

4-2-6- آزمون واریانس فریدمن…………………….. …99

عنوان                                                     صفحه

خلاصه ………………………………………… 100

 

فصل پنجم:نتیجه­گیری و پیشنهادها

مقدمه………………………………………… 101

5-1- مروری بر مسأله، فرضیه ها و اهداف……………. 102

5-2- بحث و نتیجه گیری………………………….. 103

5-3- پیشنهادهای کاربردی………………………… 109

5-4- محدودیت­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..108

5-5- پیشنهاد هایی برای تحقیقات آتی………………. 108

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………..116

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                     صفحه

شکل 1-1، مدل مفهومی پژوهش……………………….. 4

شکل 2-1، مدل فرهنگ سازمانی دنیسون………………… .. 27

شکل 2-2، جمع بندی گونه شناسی های فرهنگ سازمانی بر اساس چارچوب ارزش های رقابتی                  30

شکل 2-3، فرآیند های مدیریت دانش………………….. 48

شکل 2-4، مدل مفهومی پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………..68

شکل 4-1، وضعیت متغیر جنسیت………………………. 79

شکل 4-2، وضعیت متغیر سن در نمونه آماری……………. 80

شکل 4-3، توزیع پاسخ دهندگان بر اساس تحصیلات………… 81

شکل 4-4، توزیع پاسخ دهندگان بر اساس وضعیت تأهل…….. 82

شکل 4-5، مدل اندازه گیری فرهنگ سازمانی مربوط به خروجی برآورد ها    84

شکل 4-6، مدل اندازه گیری فرهنگ سازمانی مربوط به خروجی راه حل های استاندارد……………………………………………… 85

شکل 4-7،  مقادیر بحرانی(T-value) ضرایب مدل اندازه گیری فرهنگ سازمانی 86

شکل 4-8، مدل اندازه گیری تسهیم دانش مربوط به خروجی برآوردها    87

شکل، 4-9، مدل اندازه گیری تسهیم دانش مربوط به خروجی راه حل های استاندارد شده              88

شکل 4-10، مقادیر بحرانی(T-value) ضرایب مدل اندازه­گیری  تسهیم دانش    88

شکل 4-11، مدل نهائی روابط ساختار یافته خطی مربوط به خروجی برآوردها  92

شکل 4-12، مدل نهایی روابط ساختار یافته خطی مربوط به خروجی راه­حل­های استاندارد شده مدل مفهومی

تحقیق…………………………………………. 93

شکل 4-13، مقادیر بحرانی(T-value) ضرایب در مدل نهایی روابط ساختار 95

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                     صفحه

جدول 2-1، معیارهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه دشپاند….. 17

جدول 2-2، تطبیق انواع فرهنگ سازمانی در گونه شناسی های مختلف    29

جدول 2-3، معیارهای سنجش گونه اول فرهنگ سازمانی…….. 32

جدول 2-4، معیارهای سنجش گونه دوم فرهنگ سازمانی…….. 33

جدول 2-5، معیارهای سنجش گونه سوم فرهنگ سازمانی ……. 34

جدول 2-6، معیارهای سنجش گونه چهارم فرهنگ سازمانی…… 35

جدول3-1، نمونه گیری طبقه بندی……………………. 71

جدول 3-2، پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………. 73

جدول 3-3، پرسشنامه تسهیم دانش……………………. 74

جدول 3-4، نتیجه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ…………. 76

جدول 3-5، شاخص های برازندگی در تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر 77

جدول 4-1، توزیع پاسخ دهندگان بر اساس جنسیت………… 79

جدول 4-2، توزیع پاسخگویان بر اساس سن……………… 80

جدول 4-3، توزیع پاسخگویان بر اساس تحصیلات………….. 81

جدول 4-4، توزیع پاسخ گویان بر اساس وضعیت تأهل……… 82

جدول 4-5، شاخص های برازندگی مدل اندازه گیری فرهنگ سازمانی 83

جدول 4-6، شاخص های برازندگی مدل اندازه گیری تسهیم دانش 87

جدول 4-7، آزمون همبستگی پیرسون بین فرهنگ مشارکتی و تسهیم دانش  89

جدول 4-8، آزمون همبستگی پیرسون بین فرهنگ سازگاری و تسهیم دانش  90

جدول 4-9، آزمون همبستگی پیرسون بین فرهنگ انطباق پذیری و تسهیم دانش 90

جدول 4-10، آزمون همبستگی پیرسون بین فرهنگ مأموریتی و تسهیم دانش     91

جدول 4-10، شاخص های برازندگی مدل نهائی تحقیق………. 94

جدول 4-11، نتایج فرضیه ها……………………….. 96

جدول 4-12، نتایج آزمون میانگین عامل­ها……………. …98

جدول 4-13، آزمون فریدمن فرهنگ سازمانی……………. 100