فصل اول

کلیات تحقیق

1- 1- مقدمه

در این فصل قصد بر آن داریم تا با آوردن مطالبی به صورت چکیده ابتدا برای خواننده ذهنیتی در رابطه با موضوع تحقیق و آنچه قرار است به بررسی و آزمون آن بپردازیم و روش های مورد استفاده را عنوان کرده و خواننده را با مبانی و کلیات موضوع تحقیق مورد نظر خود آشنا نماییم.

ایجاد شفاقیت اطلاعاتی در سازمان ها و بازارها، عنصر بسیار مهمی جهت تصمیم گیری و کنترل جریان صحیح اطلاعات است.در میان بازارها، بازاری که نیاز به شفافیت اطلاعاتی با توجه به ملاک های قابل اطمینان و کاربردی، جهت تصمیم گیری افراد و سازمان ها را شدیدا در خود احساس می کند، بازار سرمایه است.بازار سرمایه به مثابه بخشی از بازارهای مالی نقش مهمی را در اقتصاد بازی می کند.به علاوه بازارهای مالی چشم انداز آتی بنگاه های اقتصادی را ارایه می نماید.

هرچه الگوی اقتصادی  پس انداز وسرمایه گذاری در جامعه ای گسترده تر باشد،نیاز به بازار سرمایه متشکل،قدرتمند وکارا در جهت تخصیص هر چه بهینه منابع به شرکت های تولیدی بیشتر احساس می گردد.در کشور ما نیز در دهه اخیر همیشه نقدینگی وسرمایه به زمینه های مختلفی (مانندمسکن،خودرو،موبایل و..)سرازیر گشته و هیچ موقع از یک ثبات واقعی وسودمند به حال اقتصاد کشور در زمینه تخصیص منابع برخوردار نبودیم.

اما مدتی است که روند های مثبتی را در بازار سرمایه از بعد قانون گذاری،اطلاع رسانی،بازدهی، نرم افزاری وگسترش ونفوذ بازار در نزد عموم مردم  شاهد هستیم که این امر را مرهون رکود گسترده در سایر بخش ها(بخصوص مسکن)، تغییر قوانین در سال 85،ایجاد ابزارهای جدید مالی(هر چند با سرعت کم)،استفاده از مدیران جوان،هوشمند و باانگیزه در دو سه سال اخیر در بازار سرمایه کشور و غیره هستیم.

شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نقش چشم گیری در بازار سرمابه و اقتصاد کشور ایفا می نمایند.سرمایه گذاران در این شرکتها می بایست عوامل متعدد تاثیر گذار بر آنها را ارزیابی نمایند.البته این شناسایی وارزیابی مستلزم بکارگیری سرعت ودقت لازم می باشد چرا که در جهان امروزی تصمیم گیریهای صحیح شتاب زیادی به خود گرفته است.

آنچه که سرمایه گذاران خواهان آنند، پیش بینی روند قیمتی در آینده است، اما طبق گفته بینامین گراهام هیچ کس از آینده ی بازار مطلع نیست. پس ما به دنبال پیش بینی آینده نیستیم ما براساس رفتار کنونی بازار عمل می کنیم  پس به جای پیش بینی تغییرات بازار بر روی تک تک شرکتها و ارزش آن ها کار کنیم.

نحوه انتخاب سهام برتر در بورس اوراق بهادار تهران که از کارایی بالایی برخوردار نیست یکی از مسایل مهم واصلی سرمایه گذاران است و اکثر آنها بر اساس شایعات و توصیه ها اقدام به معامله می نمایند که اغلب نیز استرس این امر را دارند.اگر سرمایه گذاران در انتخاب سهام بطور منطقی تصمیم گیری کنند در نتیجه می توانند به بازدهی بیش از میانگین بازده بازار دست یابند.

کانون توجه این پژوهش مشخص نمودن معیارهای مناسب بر اساس دیدگاه تجزیه و تحلیل بنیادین و فرضیه بازار کارا به منظور رتبه بندی سهام می باشد.اگر معیارهای مناسبی جهت مساله انتخاب سهام به کار گرفته شوند، می توان امید داشت که شرکت هایی بهتر که بازده مناسب تری را نصیب سرمایه گذاران می نمایند انتخاب شوند.

ما اطلاعات کمی در مورد فاکتورهای مدنظر سرمایه گذاران برای خرید یا فروش سهام در دست داریم.اگر به نحو احسن وبا شدت هرچه دقیق تر از عهده شناخت این معیارها برآییم، به اهداف متعددی از این طریق دست می یابیم وبا یک تیر چند هدف را نشانه رفته ایم.

بنابراین دستیابی به شیوه هایی که معیارهای مورد نظر سرمایه گذاران را هرچه دقیق تر مشخص نماید دارای اهمیت بسزایی است.

این تحقیق درصدد است تا با استفاده از رویکرد فرآیند تحلیل شبکه ای فازی،معیارهای انتخاب سهام توسط سرمایه گزاران را با نظر سنجی از کارشناسان شرکت های سرمایه گذاری و خبرگان صندوق های سرمایه گذاری مشخص نموده و در ادامه اقدام به رتبه بندی شرکت های برتر بورس اوراق بهادار نماید.

این پژوهش رابطه بین معیارهای مشخص و رتبه بندی سهام را می‌آزماید. برخلاف اکثر مطالعات روی رتبه بندی سهام (در فصل دوم به آن اشاره شده است) که فقط به بررسی‌ متغیرهای مالی می‌پردازد، این پژوهش خط مشی متفاوتی را با ترکیب متغیرهای مالی و غیرمالی اتخاذ می‌نماید.شواهد موجود حکایت از آن دارد که رتبه بندی سهام با استفاده از شیوه های نوین و با دقت بالا به یکی از رایج‌ترین عبارات در واژگان تجارت جهانی در شروع هزاره جدید تبدیل شده است.

1- 2-  بیان مسئله

مسئله این تحقیق مبتنی بر نظریه های مطرح شده در حوزه این پژوهش است که آیا امکان مشخص کردن معیارها و روشی دقیق و جامع برای رتبه بندی شرکت های بورس اوراق بهادار به صورت استاندارد وجود دارد یا خیر.

برای سهامداران یا سرمایه گذاران این سوال مطرح است که آیا امکان تمرکز بر روی چند عامل مهم برای تصمیم گیری در مورد خرید و فروش سهام وجود دارد؟آیا می شود بدون توجه صرف به شایعات و اخبار تایید نشده وغیر موثق وحدس وگمان و شانس به بازده ای منطقی در خرید وفروش سهام دست یافت؟آیا اصولا تحلیل بنیادی در بازار سرمایه ما جواب می دهد و می شود سرمایه گذاران را ترغیب به استفاده از اطلاعات تحلیل بنیادی نمود؟آیا می توان با توجه به معیارهای کاراتری شرکت های برتر بورس اوراق بهادار را انتخاب کرد؟ و در نهایت آیا می توان با انجام پژوهشی جامع در رابطه با معیارهای اثر گذار اقدام به رتبه بندی شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار نمود؟

سوالاتی از این قبیل همیشه ذهن سرمایه گذاران را به خود مشغول کرده است. و تحقیقات و پژوهش های مشابهی نیز در  زمینه های مختلف با استفاده از ابزار تحقیق انجام شده اما در زمینه رتبه بندی و کشف معیار تحقیقات مشابه معدودی که آن هم دارای تفاوت هایی می باشد صورت گرفته است ، اما هیچ یک بطور دقیق سعی در ارایه مدلی کاربردی که قابلیت استفاده عموم را داشته باشد نکرده است به دلیل اینکه یا معیارهای آنها مبتنی بر تحقیقی میدانی- که در بر گیرنده تمام نظرات باشد- نبوده است و یا اینکه مدل آنها از دقت بالایی برخوردار نبوده است.بنابراین پژوهش حاضر سعی در بر طرف نمودن این دو بعد نموده است تا اولا قابلیت استفاده عمومی را گسترش دهد و ثانیا شرکت های برتر را بطور مشخص رتبه بندی نماید، در این راستا شناخت عوامل تأثیرگذار بر تصمیم گیری سرمایه گذاران مهم   می باشد. عوامل تبیین کنندۀ تصمیم گیری در مورد سهام متعدد هستند و شناخت آنها گذشته از مزیتهایی مانند کاهش ریسک،افزایش شفافیت درباره اطلاعات مورد نیاز،و به تبع آن افزایش نقد شوندگی وبهبود فرایند کشف قیمت و گسترش بازار سرمایه که برای سرمایه گذاران و بازار سرمایه کشور دارد موجبات فراهم آمدن زیر ساخت های لازم برای رتبه بندی دقیق تر شرکت ها در بورس اوراق بهادار، ساخت نرم افزارهای جدید رتبه بندی و گزارش دهی یا افزایش دقت نرم افزارهای موجود و به دنبال آن تلاش هر چه بیشتر شرکتها برای قرار گرفتن در رتبه های بالاتر از طریق گزارشگری مالی مناسب و غیره را در بر خواهد داشت ایجاد می نماید. مجموع این موارد به افزایش رقابت در بازار منجر می شود و افزایش رقابت نیز فواید فراوانی دارد که به طور کلی می توان گفت به توسعه جامعه منجر میشود (صارمی،1385).