جایگاه انرژی در سیاست خارجی ترکمنستان و تأثیرآن در روابط با ایران- قسمت ۲۰ |
 |
- آمریکا و اتحادیه اروپا اهمیت منابع نفت و گاز طبیعی دریای خزر را در کمک به رونق اقتصای، امنیت و ثبات منطقه مورد شناسایی قرار می‌دهند.
- این ذخایر، برای توسعه و تولید نیازمند راه‌های دسترسی مطمئن به بازارهای جهانی می‌باشد.
- از نظر ایالات متحده و اتحادیه اروپا، عامل اساسی توسعه این امر، دسترسی سریع به مسیرهای چندگانه خطوط لوله می باشد.
- ایالات متحده و اتحادیه اروپا از پیشرفت کشورهای ساحلی دریای خزر برای تدوین یک رژیم حقوقی که توسعه‌ی سریع منابع این منطقه بهبود دهد استقبال می‌کنند. [۲۲۸]
به گفته یکی از کارشناسان شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، ترکمنستان برای اتحایه اروپا اهمیت خاصی پیدا کرده است.[۲۲۹] عامل تعیین‌کننده‌ای به نام امنیت انرژی، بروکسل را، به ترکمنستان متمایل ساخت. اتحادیه اروپا، تقویت همکاری انرژی با کشورهای حوزه خزر ( از جمله ترکمنستان) را، به عنوان پاسخی به چالش‌های خاص خود یعنی تنوع گزینه‌های وارداتی خود، در جهت کاهش وابستگی به انرژی روسیه در نظر گرفت. در کل انرژی، چشم انداز آینده همکاری ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ترکمنستان را تشکیل می‌دهد و عوامل تصمیم‌گیرنده در اتحادیه اروپا، مفهوم امنیت انرژی را تدوین کردند. در حالی که امنیت انرژی برای ترکمنستان، مرتبط با تضمین جریان منظم درآمدها از اکتشاف، بهره‌برداری و در نهایت صادرات منابع گاز است، اتحادیه اروپا و آمریکا تضمین عرضه‌ی گاز از خزر را یک گام مهم در افزایش امنیت انرژی خود می‌دانند. کانون توجه ترکمنستان نیز بر، تنوع مسیرهای صادرات انرژی و کاهش وابستگی به روسیه است.[۲۳۰] اتحادیه اروپا در جهت تنوع‌سازی مسیرهای وادات گاز خود و کاهش وابستگی به روسیه عمل می کند و از سوی دیگر، ترکمنستان به دنبال تنوع‌سازی مسیرهای صادرات گاز در جهت کاهش وابستگی به روسیه است بنابراین زمینه برای همکاری و مشارکت این دو در جهت تأمین امنیت انرژی یکدیگر فراهم می‌گردد.
۱-۷-۴ حضور ترکمنستان در پروژه خط لوله ناباکو
عوامل تصمیم گیرنده اتحادیه اروپا، اهمیت زیادی به همکاری انرژی با ترکمنستان معطوف داشته‌اند. یکی از اقدامات این اتحادیه در جهت تنوع‌سازی مسیرهای خط لوله واردکننده گاز و افزایش امنیت انرژی خود، اجرای پروژه خط لوله ناباکوست، که مایل به مشارکت ترکمنستان در این خط لوله است و ترکمنستان نیز برای مشارکت در آن ابراز علاقه کرده است.
به نظر می‌رسد که ناباکو، در آینده به خط لوله ماورای خزر، متصل شود و تحویل گاز از کشورهای آسیای مرکزی، قزاقستان و ترکمنستان به آذربایجان را تسهیل کند. هر دو کشور نیز علاقمندی خود را برای مشارکت در خط لوله ماورای خزر ابراز داشته اند. خط لوله ناباکو، برای غلبه بر تسلط روسیه بر سیستم ترانزیت و خط لوله منطقه‌ای و دستیابی مستقیم به ذخایر موجود خزر در آذربایجان، ترکمنستان و قراقستان طراحی شده است و به گفته الهام شعبان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک باکو، این خط لوله ظرفیت انتقال ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال را خواهد داشت و به گفته ثابت باقراف: رئیس سابق شرکت دولتی نفت آذربایجان،[۲۳۱]زنده ماندن ناباکو بستگی به توانایی کشورهای آسیای میانه، به خصوص ترکمنستان، در تأمین گاز مورد نیاز آن خواهد داشت بنابراین پاسخ این سؤال که آیا ناباکو به واقعیت خواهد پیوست یا خیر؟ در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان یافت می‌شود که رهبر ترکمنستان، قربان‌قلی بردی‌محمد اف بارها از افتتاح مسیرهای جدید برای انتقال گاز خود ابراز علاقه کرده است.[۲۳۲] هم اروپا و هم کشورهای آسیای مرکزی در در یک موقعیت تاریخی قرار دارند و به شدت در پی تنوع‌بخشی به مسیرهای ترانزیتی و دسترسی مستقیم به انرژی هستند، که خط لوله ناباکو دقیقا درهمین راستا قرار دارد. از نظر بسیاری از تحلیلگران خط لوله ناباکو، هسته اصلی سیاست و استراتژی اتحادیه اروپا برای متنوع ساختن مسیرهای تأمین امنیت انرژی خود است.
خط لوله ناباکو، بخشی از پروژه گسترده‌ای به نام “کریدور جنوب” است و شروع مذاکرات این پروژه درسال ۲۰۰۴ بود و وقوع بحران گازی زمستان ۲۰۰۹، بین روسیه و اوکراین، نقش اصلی را در تسریع روند مذاکرات این پروژه ایفا کرد.[۲۳۳] ناباکو، به عنوان یک پروژه مقدماتی توسط کمیسیون اروپا تصدیق و امضاء شده است و برخی از بازیگران مهم اروپایی، به دنبال محقق شدن این پروژه هستند. برای نمونه تنها چند روز بعد از کنفرانس بوداپست[۲۳۴] در مورد این پروژه، وزیر انرژی انگلیس، مالکوم ویکس[۲۳۵] از ترکمنستان و آذربایجان دیدن کرد و بر نقش مهم این دو کشور، در تأمین انرژی اشاره کرد. این دیدارها توسط کشورهای اروپایی ادامه پیدا کرد و وزیراقتصاد اتریش آقای مارتین برنستاین،[۲۳۶] نیز از این دو کشور دیدن کرد. به علاوه در اکتبر ۲۰۰۷، رئیس سیاست خارجی اروپا، خاویر سولانا[۲۳۷] نیز برای آغاز مذاکرات از عشق آباد دیدن کرد[۲۳۸] و پس از ملاقات هیأتی بلند مرتبه از اتحادیه اروپا با مقامات ترکمنستان در عشق آباد در نهم و دهم آوریل ۲۰۰۸، بردی‌محمد‌اف اعلام کرد،که ترکمنستان آمادگی دارد ۱۰میلیارد متر مکعب گاز به پروژه ناباکو اختصاص دهد، که این گامی مهم در جهت تثبیت مشارکت انرژی اتحادیه اروپا و ترکمنستان بود.[۲۳۹]
بنابراین اتحادیه اروپا، مایل به مشارکت ترکمنستان در پروژه ناباکو است، که هزینه ساخت آن بالغ بر ۱۱ میلیون دلار خواهد بود. مشارکت ترکمنستان در موفقیت ناباکو، بسیار مهم است. درجلسه رسمی که در سه هفته اول آوریل ۲۰۱۰، در عشق آباد برگزار شد، علاوه بر گوندر اتینگر[۲۴۰] متصدی انرژی اتحادیه اروپا، شش نماینده از اتریش، بلغارستان، ایتالیا، پرتغال، رومانی و انگلستان با هدف همکاری دوجانبه انرژی حاضر شدند. در بیشتر موارد مباحث آنها، بر مشارکت ترکمنستان در پروژه ناباکو تمرکز داشت.[۲۴۱]
معاون وزیر امور خارجه آمریکا ماتئوبریزا،[۲۴۲] به هنگام دیدار از جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۷، تأکید کرده بود، انتقال گاز طبیعی از ترکمنستان به بازارهای اروپایی، از مسیر خط لوله ناباکو ۵۰%، ارزان تر از مسیر پیشنهادی ترکمنستان- قزاقستان- روسیه به اروپا خواهد بود. اهمیت این خط لوله در رقابت قدرت‌های بزرگ از جمله اتحادیه اروپا، برای دسترسی به منابع انرژی دریای خزر در سال ۲۰۰۷، با امضاء قرداد انتقال گاز روسیه در ماه می ۲۰۰۷، از سوی پوتین، نظربایف و بردی‌محمد‌اف مجددا مورد تأکید قرار گرفت. هر چند بردی‌محمد‌اف رئیس جمهور ترکمنستان، یادآور شد امضاء این توافقنامه، باعث لغو شدن پروژه خط لوله ناباکو نخواهد شد. زیرا این کشور نیز به دنبال تنوع خطوط نفت و گاز و عدم وابستگی به یک کشور است.[۲۴۳]
مشارکت ترکمنستان در خط لوله ناباکو ، به واسطه خط لوله‌ای خواهد بود که از زیر بستر دریای خزر، گاز این کشور را به آذربایجان انتقال دهد. به این ترتیب در مرحله اول، احداث خط لوله ماورای خزر پیش‌شرط پیوستن ترکمنستان به ناباکو است. در حقیقت پس از آغاز بحث پروژه ناباکو، خط لوله ماورای خزر، به عنوان بخشی از این پروژه مورد توجه قرار می‌گیرد. ترکمنستان تاکنون عزم جدی خود برای پیوستن به ناباکو را نشان داده است. به جز تلاش‌های این کشور برای احداث خط لوله ماورای خزر، بردی‌محمد‌اف در سال ۲۰۱۰، دستور ساخت خط لوله‌ای از شرق به غرب کشور را صادر کرد تا با انتقال گاز از میدان یولوتان – عثمان، به ساحل دریای خزر، زمینه صادرات گاز ترکمنستان از زیر بستر دریا را فراهم می‌کند. تحولات به وجود آمده در عرصه انرژی ترکمنستان به روسیه در پی بحران سال ۲۰۰۹ بین دوکشور، عمده‌ترین مسائلی بوده اند که اهمیت پروژه ناباکو را برای ترکمنستان و اهمیت گاز ترکمنستان را برای اروپا افزایش داده‌اند. معاون نخست وزیر ترکمنستان، در نوامبر ۲۰۱۰ اعلام کرد که، ترکمنستان می‌تواند ۴۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی خود را به خط لوله ناباکو اختصاص دهد.[۲۴۴]در صورت نهایی شدن این قرارداد، ترکمنستان تنها کشور آسیای مرکزی است، که دارای ذخایر کافی برای تأمین گاز مورد نیاز اروپا برای سالیان طولانی خواهد بود. هر چند روسیه مخالف اجرای طرح خط لوله ناباکو است و در رقابت با آن خط لوله جریان آبی را مطرح کرد.
در واقع در عصر جهانی شدن اقتصاد، روسیه تلاش می‌کند تا با بهره‌گیری از دیپلماسی خطوط لوله انرژی در عرصه سیاست خارجی و نیز افزایش صادرات نفت و گاز به بازارهای کشورهای اروپایی، از انرژی به عنوان ابزاری سودمند برای وابستگی متقابل درون سیستم مذکور بهره‌برداری کند. برای رسیدن به این هدف روسیه حدود ۶۳% از سهم صادرات گاز و نیز ۵۳% از سهم صادرات نفت خود را، روانه بازارهای اروپایی می‌کند که در راستای دستیابی به اهداف خود، مانع از اجرای طرح‌هایی خواهد شد که، درصدد رقابت با روسیه برای دستیابی به بازار انرژی اتحادیه اروپا می‌شود.[۲۴۵]
سیستم خط لوله ناباکو
شکل شماره ۴-۳
۲-۷-۴ نقش انرژی در توسعه‌ی روابط دیپلماتیکی ترکمنستان با اتحادیه اروپا
پس از مطرح شدن خط لوله ناباکو از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا، ترکمنستان نیز در صدد توسعه‌ی روابط دیپلماتیکی‌اش با اتحادیه اروپا، جهت مشارکت در این خط لوله و سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ترکمنستان برآمد. زیرا مشارکت ترکمنستان در این خط لوله، جهت تنوع مسیرهای صادرات آن بسیار راهگشا می‌باشد.
اولین دیدار رسمی بردی‌محمد‌اف از بروکسل، در پنج تا هفت نوامبر ۲۰۰۷، صورت گرفت. در بروکسل بردی‌محمد‌اف با هدف گشایش فصل جدیدی در روابط اتحادیه اروپا و ترکمنستان، با مقامات رسمی اتحادیه اروپا ملاقات کرد. از جمله رئیس کمیسیون اروپا، خوزه مانوئل باروسو،[۲۴۶] نماینده عالی سیاست امنیتی و خارجی مشترک اتحادیه اروپا، خاویر سولانا و رئیس جمهور پارلمان اروپا، هانس گرت‌پترنیک[۲۴۷] و جلسات جداگانه‌ای با کمیسیون اتحادیه اروپا برای روابط خارجی، انرژی و تجارت انجام شد. در دیدار بردی‌محمد‌اف از بروکسل، اگرچه هیچ موافقتنامه واقعی امضاء نشد، ولی در کل با توجه به سطح و دامنه مذاکرات بازدید آن موفق اعلام شد. در مذاکرات بسیاری از مسائل مورد بحث قرار گرفت، اما هدف اصلی بردی‌محمد‌اف، جذب سرمایه‌گذاری بیشتر اروپا در بخش انرژی ترکمنستان بود و ساخت خط لوله برنامه‌ریزی شده ناباکو، برای واردات از آذربایجان و آسیای مرکزی به اروپا به طور خاص در طول جلسات مورد بحث قرار گرفت. همچنین بردی‌محمد‌اف، نیاز به همکاری بیشتر شرکت‌های اروپایی در بازسازی دو پالایشگاه بزرگ نفتی، یکی در بندر ترکمن‌باشی و دیگری نزدیک به مرز ازبکستان در شهر سیدی تأکید کرد. در رابطه با جذب سرمایه‌گذاری اروپا در بخش انرژی ترکمنستان که مورد بحث قرار گرفت، پیترمدلسون، بر ایجاد فضای مناسب سرمایه‌گذاری برای کسب و کار و بهبود قوه مقننه ترکمنستان تأکید داشت. در این رابطه بردی‌محمد‌اف به همتایان خود در اتحادیه اروپا اطمینان داد که این کشور مایل به همکاری‌های نزدیک با اتحادیه اروپاست.[۲۴۸]
علاوه براین ترکمنستان، درصدد توسعه‌ی روابط دیپلماتیکی با سایر کشورهای اتحادیه اروپا از جمله آلمان نیز برآمد، که مهم‌ترین عامل در توسعه‌ی روابط، همان موضوع انرژی بود و هدف بردی‌محمد‌اف جلب توجه این کشور جهت سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ترکمنستان بود.
در تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۰۸، قربان‌قلی بردی‌محمد‌اف، یک سفر پنج روزه جهت دیدار از اتریش و آلمان داشت و همراه با ۱۷۰ نفر از هیئت دولت، از این کشورهای اروپایی دیدن کرد، که یک پیشرفت عمده در عرصه‌ی روابط خارجی ترکمنستان بود و این سفر برای اقتصاد ترکمنستان و مردم آن مفید بود. در اولین روز ملاقات انجمن اقتصادی ترکمنستان- آلمان در هتل آدلن[۲۴۹]حضور یافتند و بردی‌محمد‌اف در آنجا خطاب به نمایندگان شرکت‌های آلمانی و اروپایی، در رابطه با فرصت های سرمایه گذاری در ترکمنستان سخنرانی کرد و تأکید آن بر پروژه‌های انرژی در ترکمنستان بود و بیان کرد با اشاره به ذخایر گاز طبیعی ترکمنستان در قسمت شرق کشور و بررسی های انجام شده توسط شرکت بریتانیایی گافنی، کلاین و همکارانش،[۲۵۰] ترکمنستان را به عنوان یکی از برزگترین تولیدکنندگان بالقوه انرژی در جهان ثابت کرد و بعد از جلسه صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، به خبرنگاران گفت: که پتانسیل قابل توجهی برای هر دو طرف جهت همکاری در بخش انرژی وجود دارد و آلمان مایل به کمک به ترکمنستان جهت استفاده از این پتانسیل به منظور، بهبود زیرساخت‌های کشور به خصوص در بخش نفت و گاز می‌باشد.[۲۵۱]
علاوه بر این بردی‌محمد‌اف در فوریه سال ۲۰۱۰ به فرانسه سفر کرد و در دومین روز سفر به پاریس در همایش تجاری مشترک ترکمن-فرانسه شرکت کرد. بردی‌محمد‌اف، در این جلسه بیان کرد که، طبق برنامه توسعه صنایع نفت و گاز این کشور قصد دارد در این مدت سالانه ۲۵۰ میلیارد مترمکعب گاز و ۱۱۰ میلیون تن نفت خام را تولید کند و همچنین تصریح کرد، هم اکنون در ترکمنستان ۱۵۰ میدان و حوزه بزرگ نفت و گاز وجود دارد که نیاز به توسعه و بهره‌برداری دارند و دولت ترکمنستان، تنها برای توسعه میدان بزرگ یولاتان جنوبی، واقع در جنوب این کشور، قراردادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار، با شرکت‌های خارجی امضاء کرده است. که به دنبال آن در اکتبر همین سال هیئتی متشکل از مقامات شرکت‌های نفتی “توتال” فرانسه، با سفر به عشق آباد آمادگی خود را برای حضور در بازار انرژی ترکمنستان به ویژه در زمینه، توسعه میدان‌های نفت و گاز این کشور اعلام کردند و بیان داشتند که ما سخنرانی رئیس جمهور ترکمنستان در مجمع عمومی سازمان‌ملل را درباره آمادگی عشق آباد در زمینه، گسترش همکاری‌ها با جهان خارج در بخش انرژی مورد توجه قرار داده و از دعوت این کشور برای همکاری‌های گسترده بین‌المللی در زمینه نفت و گاز و سرمایه‌گذاری در این کشور استقبال می‌کنیم.[۲۵۲]
۸-۴ روابط انرژی ترکمنستان و ترکیه
ترکمنستان و ترکیه، دوستان همیشگی بوده‌اند و این دوستی ریشه در اعماق تاریخ دارد. امروزه به خاطر ایجاد روابط موفق که به وسیله‌ی سران هر دو کشور، بر پایه‌ی دوستی و اخوت، مدیریت می‌شود، ارتباطات دو کشور به سطوح بالایی رسیده است. در حال حاضر این عصر، عصر طلایی روابط میان دو کشور است. در طی ۶-۵ سال اخیر، روابط اقتصادی میان دو کشور ترکمنستان و ترکیه، گسترش یافته و تجارت خارجی آنها به شدت افزایش یافته است و ترکیه یکی از بزرگترین شرکای ترکمنستان، با بیش از ۶۰۰ شرکت ثبت شده در آن می‌باشد و دو کشور، پتانسیل عظیمی در برقراری روابط مربوط به انرژی دارند و آمادگی خود را برای افزایش همکاری در این بخش اعلام داشته‌اند[۲۵۳]و قربان‌قلی بردی‌محمد‌اف، در سفرسال ۲۰۱۲ خود به ترکیه، به مناسبت بیستمین سالگرد روابط دیپلماتیک دو کشور، بر تعمیق همکاری‌ها در بخش انرژی تأکید داشت.[۲۵۴]
در دهه‌ی گذشته، بازار گاز طبیعی ترکیه سه برابر رشد داشته است. این نشان می دهد که این بازار در ترکیه، به سرعت در حال رشد و توسعه است. طبق برآوردها، تقاضای انرژی ترکیه ۹/۵% در سال تا سال ،۲۰۲۵ رشد خواهد داشت. بنابراین ترکیه نیازمند اقدامات به موقع جهت پاسخگویی به مصرف انرژی در حال رشدش و توسعه‌ی بازارهای خود می‌باشد، که این یک کار آسان نیست. زیرا ترکیه ذخایر انرژی مناسب برای مقابله با افزایش تقاضای انرژی ندارد. بنابراین ترکمنستان، با توجه به ذخایر مهم نفت و خصوصا گاز طبیعی، یک منبع خوب جهت تأمین انرژی مورد نیاز آن خواهد بود که برای تأمین نیاز فعلی ترکیه تا ۵۰۰ سال دیگر کافی است و این کشور وابستگی زیادی به واردات ۹۳ درصدی نفت و ۹۷ درصدی گاز دارد.[۲۵۵] بنابراین زمینه برای همکاری دو کشور در عرصه ی انرژی فراهم خواهد شد زیرا علاوه بر منابع غنی گاز ترکمنستان، ترکیه نیز به عنوان یک بازار گاز طبیعی سریع‌الرشد و عظیم از اهمیت والایی برخوردار است. همچنین مکان و جایگاه استراتژیکی‌اش و سیاست انرژی‌ای که دنبال می کند، اهمیت آن را برای ترکمنستان بیشتر می‌کند.
سیاست‌های داخلی و خارجی موفق که از سوی رئیس جمهور ترکمنستان ( بردی‌محمد‌اف)، دنبال شده به ایجاد و توسعه‌ی محیط سرمایه‌گذاری، کمک کرده است و کمپانی‌های خارجی سرمایه‌گذار را، به سود‌های فوق العلاده‌ای رسانده است و امروزه این کمپانی‌ها سهم عظیمی در تولید نفت و گاز طبیعی ترکمنستان دارند که در نتیجه‌ی آن، ترکمنستان بازار گاز طبیعی خود را تدریجا توسعه می‌دهد و در این میان ترکیه نقش مهمی در رسیدن آن به بازار اروپا ایفا می‌کند. ترکیه به عنوان پلی بین اروپا و آسیا، نه تنها یک بازار گاز طبیعی مهم است، بلکه بازیگری کلیدی و مهم در عرصه‌ی تجارت گاز طبیعی است. در حال حاضر ترکیه حتی کمتر از یک میلیون متر مکعب گاز تولید می‌کند، ولی همان مقدار گاز را هم صادر می‌کند. به عبارت دیگر حجم صادرات گاز طبیعی که تقریبا معادل حجم تولید آن است، نشان می‌دهد که ترکیه، مکان و جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در عرصه‌ی تجارت گاز طبیعی جهان، تحکیم کرده است. با در نظر گرفتن این واقعیت که واردات گاز اروپا روز به روز افزایش می‌یابد و گاز ترکمنستان برای امنیت راهبردی و اقتصادی اروپا مهم است، به تناسب آن روابط انرژی بین ترکمنستان و ترکیه هم روز به روز مهم‌تر می‌شود.[۲۵۶] زیرا نقش ترکیه در انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه پررنگ تر می شود و منافع ترکیه نیز در این میان تأمین خواهد شد.
روابط فعلی انرژی بین این دو کشور، شامل انتقال نفت ترکمنستان به جیهان ترکیه در سواحل مدیترانه‌ای آن، از طریق BTC، [۲۵۷] وارد کردن برق ترکمنستان به ترکیه و موافقت نامه‌های گاز طبیعی است.
انتقال گاز طبیعی ترکمنستان به اروپا، یکی از نمودهای همکاری در بخش انرژی میان دو کشور می باشد. به گونه‌ای که عبدالله گل رئیس جمهور ترکیه، در حمایت از برنامه‌های آسیای مرکزی، برای ساخت خط لوله جایگزین در می ۲۰۱۳، از وابستگی کمتر به روسیه سخن راند و بعد از گفت و گو با قربان‌قلی بردی‌محمد‌اف، گفت: ما مسائل و مشکلات را تشریح و توافق‌نامه‌هایی را برای آوردن ذخایر انرژی ترکمنستان به اروپا از طریق ترکیه امضاء کردیم و این کشور قبلا نیز اعلام کرده بود که ترکمنستان می‌تواند در پروژه تاناپ سهیم باشد.[۲۵۸] این خط لوله جهت انتقال گاز منطقه شاه دنیز ۲ آذربایجان، به ترکیه و از طریق این کشور به اروپا طراحی شده است. این خط لوله با هزینه ساخت، نزدیک به ۲/۹ میلیارد دلار که شرکت دولتی جمهوری آذربایجان سوکار،[۲۵۹] مجری آن است قراراست ۱۶ میلیارد مترمکعب گاز را انتقال دهد که ۱۰ میلیارد مترمکعب آن به اروپا و شش میلیارد مترمکعب آن به ترکیه، انتقال داده خواهد شد. این پروژه احتمالا در سال ۲۰۱۷، هنگامی که تولید گاز شاه دنیز ۲ آغاز می شود، تکمیل خواهد شد. این پروژه به نظر می‌رسد شدنی‌تر از پروژه ناباکوست، که مورد حمایت اتحادیه اروپاست.[۲۶۰] البته حضور ترکمنستان در این پروژه هنوز قطعی نشده است.
امروزه هر کسی می‌تواند اعتبار ترکمنستان را، به عنوان یک شریک در تجارت انرژی تشخیص دهد. ترکمنستان برای امنیت و تهیه‌ی انرژی ترکیه، علی رغم وجود تهدید استفاده از انرژی به عنوان سلاح اهمیت زیادی دارد. روشن است که افزایش درآمدهای گاز طبیعی، اقتصاد ترکمنستان را تقویت خواهد نمود، چون گاز طبیعی، آیتم حیاتی برای درآمدهای خارجی ترکمنستان است. کمپانی‌های ترکیه در بخش ساخت ترکمنستان، فعالیت زیادی دارند. بنابراین افزایش درآمدهای گاز طبیعی، برای ترکیه نیز سودمند خواهد بود. بنابراین در حالت کلی تجارت گاز طبیعی بین ترکیه و ترکمنستان، در منافع اقتصادی و استراتژیک هر دو کشور و همچنین امنیت انرژی منطقه‌ی آسیا، نقش دارد.
۹-۴ جمع‌بندی
قربان‌قلی بردی‌محمد‌اف، به عنوان رئیس جمهور جدید ترکمنستان، پس رسیدن به این مقام، یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود را، توسعه‌ی روابط با سایر کشورها و خروج از انزوای ایجاد شده توسط رئیس جمهور قبلی این کشور قرار داد و بر این اساس روابط خود با قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را گسترش داد. از جمله کشورهایی که در زمینه‌ی انرژی با این کشور همکاری دارند عبارتند از، چین، روسیه، پاکستان، افغانستان، اتحادیه اروپا، ترکیه و ایران. در رابطه با چین، این کشور به دلیل نیاز رو به رشد انرژی که دارد، ترکمنستان را، به عنوان یک کشور غنی از نظر دارا بودن ذخایر هیدروکربنی مورد توجه قرار داده است و مهم‌ترین همکاری که میان آنها صورت گرفته است، خط لوله آسیای مرکزی- چین می‌باشد. روسیه نیز، به عنوان خریدار قدیمی گاز ترکمنستان، خواستار نفوذ قبلی خود بر این کشور است ولی ترکمنستان با در پیش گرفتن سیاست تنوع‌سازی مسیرهای انتقال انرژی‌اش توانست، وابستگی خود را تا حد زیادی کاهش دهد و قدرت چانه‌زنی خود را در مقابل آن افزایش دهد که در این میان روسیه، جهت تأمین صادرات گاز به اتحادیه اروپا، به گاز ترکمنستان نیاز دارد. دو کشور دیگر که در اینجا مورد بررسی قرار گرفت، افغانستان و پاکستان است، که ترکمنستان به عنوان یک کشور محصور در خشکی که به آبهای آزاد دسترسی ندارد، به موقعیت ترانزیتی این دو کشور نیاز دارد و این دو کشور نیز که از لحاظ منابع هیدروکربنی فقیر هستند، به منابع انرژی ترکمنستان نیاز دارند و هم اکنون مهم‌ترین پروژه‌ای که میان آنها در حال اجراست، خط لوله تاپی، جهت انتقال گاز ترکمنستان به این دو کشور و هند می‌باشد. در رابطه با ترکیه نیز، ترکمنستان همواره حتی در زمان نیازاف به دلیل مشترکات تاریخی و فرهنگی که دارند، روابط حسنه خود را با این کشور حفظ کرده است و این کشور نقش مهمی در رساندن گاز ترکمنستان به بازارهای اروپا، می‌تواند ایفاء کند و به همین دلیل درصدد گسترش روابط هستند. در واقع انرژی، از اهمیت راهبردی در سیاست خارجی ترکمنستان برخوردار است و علاوه بر گسترش همکاری‌ها در عرصه‌ی سیاست خارجی، بردی‌محمد‌اف درصدد توسعه‌ی روابط دیپلماتیکی‌اش با این کشورها نیز برآمد و در عرصه‌ی سیاست خارجی، انرژی، موجب جایگاه برتر این کشور در میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و حساسیت‌های روسیه، نسبت به آن شده است و انرژی، به عنوان یک برگ برنده در دست ترکمنستان در مقابل روسیه ایفای نقش می‌کند.
فصل ۵
نقش عامل انرژی، در روابط ایران و ترکمنستان
۱-۵ مقدمه
|
[جمعه 1399-09-21] [ 02:43:00 ق.ظ ]
|
