3. ۴٫ ۲٫ ۳٫ ویژگی‌ها و آثار عدالت

عدالت به‌عنوان یکی از عوامل مهم تحکیم‌کنندۀ جامعه، ویژگی‌ها و آثاری دارد که این ویژگی‌ها، به‌هنگام دمیده شدن روح عدالت در اجتماع به وقوع می‌پیوندد.
الف) عدالت عامل محبّت
انسان همواره خواهان دوستی و محبّت است. نمی‌خواهد کسی را از خود برنجاند و دلی را آزرده‌خاطر گرداند. در دعاهای خویش به پرودگار عرضه می‌داریم:
«الّلهُمَّ عامِلنا بِفَضلِک وَ لا تُعامِلنا بِعَدلِک.‏»[۳۰۱]
خدایا، با ما به فضل و رحمتت عمل کن و با با ما به عدلتت رفتار مکن.
ابن ابی الحدید در شرح خویش بر نهج البلاغه، سخنی از حضرت آورده‌اند که ایشان عدالت را راه رسیدن به دوستی می‌دانند:
«قَدِّمِ العَدلِ عَلَى البَطشِ تَظفُرُ بِالمَحَبَّهِ.»[۳۰۲]
عدالت را بر سخت‎‌گیری و انتقام مقدّم بدار تا به دوستی دست یابی.
«تقدیم عدل بر سخت‌گیری، از قبیل ترجیح خوب‌تر بر خوب نیست، بلکه از سنخ تقدیم حق بر باطل است، مگر آن بطش و سخت‌گیری که در اجرای حدود الهی است که آن نیز عدل و حق است.»[۳۰۳]
سخت‌گیری در حدود الهی باطل نیست، بلکه عین حقیقت و عدالت است و نمی‌توان آن‌را امری غیرضروری خواند.
ب) خوش‌گمانی در جامعه
یک جامعه‌ای که در آن روح عدالت حاکم است، همه‌چیز باید حمل بر گمان خوش شود، مگر این‌که خلاف آن ثابت شود. این امر از ویژگی‌ها و آثار عدالت است. امام هادی (×) می‌فرمایند:
«إِذَا کَانَ زَمَانٌ الْعَدْلُ فِیهِ أَغْلَبُ مِنَ الْجَوْرِ فَحَرَامٌ أَنْ تَظُنَّ بِأَحَدٍ سُوءاً حَتَّى یُعْلَمَ ذَلِکَ مِنْهُ وَ إِذَا کَانَ زَمَانٌ الْجَوْرُ أَغْلَبُ فِیهِ مِنَ الْعَدْلِ فَلَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یَظُنَّ بِأَحَدٍ خَیْراً مَا لَمْ یَعْلَمْ ذَلِکَ مِنْه‏.»[۳۰۴]
در دوران غلبه عدالت‌پیشگی بر ستمگری، بدگمانی به دیگران نارواست و در زمان چیرگی ستمگری بر عدالت، اعتماد و خوش‌بینی به دیگران خطاست، مگر آن‌که به بدی یا خوبی کسی علم داشته باشی.

 

4. ۴٫ ۲٫ ۳٫ حاکمان موفّق

از منظر حضرت بهترین حاکم کسی است که مردم در دوران زندگی او راحت باشند و زندگی خوبی داشته باشند و یکی از مصادیق زندگی خوب، عدالت فراگیر است. ایشان می‌فرمایند:
« أَحْسَنُ‏ الْمُلُوکِ‏ حَالًا مَنْ‏ حَسُنَ‏ عَیْشُ‏ النَّاسِ‏ فِی‏ عَیْشِهِ‏ وَ عَمَ‏ رَعِیَّتَهُ‏ بِعَدْلِه‏‏.»[۳۰۵]
بهترین زمامداران کسانی‌اند که زندگى مردم در دوران حکومتشان خوب باشد و عدالتشان بر مردم فراگیر باشد.
پادشاهی که این چنین عیشی را برای مردم خود فراهم کند، از پشتوانه مردمی بسیار خوبی برخوردار خواهد بود.

 

5. ۲٫ ۳٫ انصاف

 

wpadminbar" style="box-sizing: inherit; font-size: 13px; line-height: 32px; direction: rtl; color: #cccccc; font-family: -apple-system, BlinkMacSystemFont,;">