چکیده

در این پژوهش به پیش­بینی ارزش واردات برنج برای 5 سال آینده با استفاده از ارزش واردات این محصولات طی دوره 1391-1360 مبادرت شده است. برای انجام پیش بینی ابتدا پیش بینی پذیر بودن سری­ها به­وسیله آزمون تصادفی بودن والد-ولفویتز بررسی شد. سپس روش­های رگرسیونی غیرعلی شامل ARMA  و ARIMA و هم­چنین روش­های غیر رگرسیونی هالت وینترز باهم بر اساس حداقل میانگین مجذور خطا مقایسه شد، نهایتا بهترین مدل پیش بینی برای هر سری از داده ها انتخاب شد و بر اساس آن پیش­بینی برای 5 سال آینده انجام شد.

نتایج پژوهش نشان می­دهد که ارزش واردات برنج بر اساس آزمون والد-ولفویتز غیر­تصادفی بوده و پیش­بینی­پذیر است. سپس برای پیش­بینی ارزش واردات برنج ایستایی داده­ها با آزمون دیکی فولر تعمیم یافته بررسی شد، که ارزش واردات برنج درسطح و با عرض از مبدا و بدون تفاضل­گیری در سطح خطای 5درصد ایستا شد. پس از آن روش­های پیش بینی با معیار حداقل میانگین مجذور خطا باهم مقایسه شد که برای سری ارزش واردات برنج روش ARMA به­عنوان بهترین مدل انتخاب شد. در پایان با استفاده از روش­ منتخب پیش­بینی برای 5 سال آینده انجام شد که ارزش واردات برنج برای سال­های آینده روند صعودی دارد.

مقدمه

تاکنون پژوهش­های زیادی درباره روش­های پیش­بینی متغیرهای اقتصادی صورت گرفته است. الگوهای سری­زمانی اغلب برای پیش­بینی­های کوتاه­مدت مورد استفاده قرار می­گیرند و سعی می­کنند تا رفتار یک متغیر را بر اساس مقادیر گذشته آن متغیر (و احتمالا مقادیر گذشته سایر متغیرهایی که مایلیم آن­ها را پیش­بینی کنیم) توضیح دهند. این الگوها قادرند این امکان را فراهم آورند که حتی درمواردی که الگوی اقتصادی زیر ساختی نامشخص دارد پیش­بینی دقیقی را از متغیر مورد­نظر ارایه کنند. الگوهای سری­زمانی برخلاف الگوهای اقتصاد سنجی تنها از داده های آماری برای پیش بینی سود می­جویند و توجهی به مبانی نظری تئوری­های اقتصادی ندارند.  الگوهای سری­زمانی تک­متغیره تنها مقادیر فعلی یک متغیر را به مقادیر گذشته آن و مقادیر خطاهای حال و گذشته ارتباط می­دهند. الگوهای سری زمانی چند­متغیره سعی می­کنند تا رفتار یک متغیر را بر اساس مقادیر گذشته آن و تعدادی از متغیرهای مختلف دیگر به­صورت هم­زمان توضیح دهند. در این پژوهش از سری­های زمانی تک­متغیره برای پیش­بینی 5 سال آینده میزان واردات برنج استفاده شده است. داده­های لازم از این محصول طی دوره زمانی 1360 تا 1391 به­صورت سالانه به­صورت قیمت Fob از سالنامه­های آمار بازرگانی خارج ایران طی سال­های مختلف گردآوری شده­است.

در مطالعه حاضر با توجه به میزان واردات برنج طی سال­های گذشته و با بهره­گیری از دو روش ARMA یا ARIMA و هالت- وینترزغیر فصلی، میزان واردات برنج برای 5 سال آینده پیش­بینی و برآورد شده­است.

فصل اول

کلیات و طرح پژوهش

1-1  مقدمه

با توجه به رشد روز­افزون جمعیت کشورها ومحدود بودن منابع تولیدی، تامین مواد­مصرفی مورد نیاز جامعه به عنوان یکی از ضروری­ترین عوامل در کسب استقلال  اقتصادی است. تجارت خارجی یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه است و در این بخش واردات دارای اهمیت بسیاری است از یک­طرف به عنوان یکی از عوامل رشد و تولید ناخالص داخلی و از طرف دیگر به­عنوان یکی از اقلام مهم تراز پرداخت­های هر کشور محسوب می­شود. در تجارت خارجی اقتصاد ایران واردات از مقولاتی است که اهمیت و جایگاه آن دایما گسترش پیدا کرده است از این رو هر تغییر و تحولی که در واردات کشور رخ دهد در فرآیند تولید، رشد و توسعه تاثیر به­سزایی خواهد­داشت با توجه به این امر و با عنایت به وابستگی ساختاری بخش­های مختلف اقتصاد ایران به واردات شناخت ابعاد این مساله بسیار حایز اهمیت است.

هدف از این پژوهش پیش­بینی میزان واردات برنج با استفاده از داده­های میزان واردات برنج برای سال­های گذشته که از سالنامه­های آمار بازرگانی خارجی ایران گردآوری شده و با استفاده از دو روش باکس جنکینز و هالت وینترز غیر فصلی برای 5 سال آینده است.

1-2  بیان مساله (تعریف  موضوع پژوهش)

تجارت خارجی یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادی درهر کشوری و به­خصوص در کشور­های در حال توسعه است و در این بخش واردات دارای اهمیت بسیاری است. از یک طرف به­عنوان یکی از عوامل رشد و تولید ناخالص داخلی و از طرف دیگر به عنوان یکی از اقلام مهم تراز پرداخت­های هر کشور محسوب می­شود. در تجارت خارجی اقتصاد ایران واردات از مقولاتی است که اهمیت و جایگاه آن دائما گسترش پیدا کرده است از این رو هر تغییر و تحولی که در واردات کشور رخ دهد در فرآیند تولید، رشد و توسعه تاثیر به­سزایی خواهد داشت با توجه به این امر و با عنایت به وابستگی ساختاری بخش­های مختلف اقتصاد ایران به واردات شناخت ابعاد این مسئله بسیار حایز اهمیت است.

برای برنامه ریزی صحیح  در مورد میزان ارز تخصیصی، روند سرمایه گذاری در احداث واحد­های جدید صنعتی، میزان مصرف این محصولات  و بسیاری از سیاستگذاری­های صنعتی و غیر صنعتی، پیش بینی در مورد میزان واردات برنج در آینده بسیار مهم است. زیرا در هر سیاست­گذاری  مبنای عمل صرفا  وضع موجود  نبوده، بلکه  پیش­بینی­های کوتاه­مدت و بلند­مدت از متغیرهای مورد مطالعه  نیز جزو شاخص­های تاثیر گذار است.

چالش­های موجود در  پیش­بینی متغیرهای سری زمانی عمدتا متاثر از تحول روش­ها و ابزارهای ارایه شده برای پیش­بینی بوده است. به­طوری­که  اهمیت پیش­بینی متغیرهای سری­زمانی باعث تنوع و گستردگی ابزارها  شده­است. البته باید دقت کرد که بسته به ماهیت داده­های موجود، تناسب و قدرت پیش­بینی این ابزارها با یکدیگر متفاوت است. اما آن­چه در نگاه اجمالی مطالعات قابل استنباط است، مقایسه قدرت پیش­بینی روش­های مختلف، بر اساس برخی معیارها است. روش­های پیش­بینی بسته به این­که به چه میزان روش­های ریاضی  و آماری در آن­ها به­کار رفته باشد، به روش­های کمی و کیفی تقسیم می­شوند. در روش­های کمی داده­های مربوط به گذشته با هدف پیش­بینی ارزش آتی متغیر مورد نظر با استفاده از روش­های آماری و ریاضی تحلیل می­شود، از سوی دیگر روش­های کیفی دربر دارنده تخمین ذهنی از طریق عقاید متخصصان هستند.

در پژوهش حاضر به دلیل توانایی بالای روش­های کمی در پیش­بینی متغیرهای اقتصادی، جهت پیش­بینی واردات برنج، از یک روش رگرسیونی (باکس جنکینز) و یک روش غیر رگرسیونی (هالت وینترز غیرفصلی) استفاده شده است. و به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آیا واردات برنج پیش بینی پذیر است؟ و بهترین روش برای پیش بینی میزان واردات برنج کدام است؟

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.